Lễ hội Katê - người Chăm ở Miền Trung

Đây là lễ hội truyền thống lớn nhất của người Chăm, vừa mang tính tôn giáo tín ngưỡng dân gian liên quan đến sản xuất nông nghiệp, vừa là lễ tưởng nhớ ông bà tổ tiên, các vị anh hùng dân tộc Chăm. Lễ thường tổ chức ở các Tháp lớn, gồm nhiều lễ vật dâng cúng như xôi, hoa quả, thịt gà…lễ dâng hoa quả và có ca múa nhạc cổ truyền của dân tộc Chăm. Sáng hôm sau là lễ hội rước y phục của nhà vua từ miếu thờ lên Tháp. Sau đó làm lễ mở cửa tháp, mặc áo cho các tượng vua và các vũ nữ trong bộ quần áo cổ truyền trình bày các điệu múa dân gian.
Lễ vật dâng cúng Katê tại đền tháp bao gồm:
·         1 con dê,
·         3 con gà làm lễ tẩy uế ở tháp,
·         5 mâm cơm, canh cúng với thịt dê,
·         1 mâm cơm với muối vừng,
·         3 ổ bánh gạo và hoa quả.
·         Ngoài ra còn có rượu, trứng, trầu cau, xôi chè...
Ngày thứ nhất: đón rước y phục của nữ thần Pô Nagar ở thôn Hữu Đức
Ngày thứ hai: lễ hội Katê ở các tháp Chăm
·         Lễ đón rước y phục (thường từ 7 giờ sáng)
·         Lễ mở cửa tháp (diễn ra tại 3 đền, tháp)
·         Lễ tắm tượng thần (diễn ra trong 3 đền, tháp)
·         Lễ mặc y phục cho tượng thần (tại 3 đền, tháp)
·         Đại lễ (thường bắt đầu từ 9h sáng kéo dài đến 11h trưa tại 3 đền, tháp)
Ngày thứ ba:
·         Lễ hội Katê ở làng
Sau khi lễ hội Katê ở tháp kết thúc thì không khí lễ hội lại bùng lên ở các làng Chăm. Trước ngày lễ dân làng phân công nhau quét dọn đền thờ, ngôi nhà chung của làng, chuẩn bị sân khấu, sân bãi...Cùng thời gian đó một bộ phận khác lại chuẩn bị lễ vật cúng thần.
Buổi sáng ngày thứ ba, một người làm lễ cúng Katê ở ngôi nhà chung của làng để cầu mong thần phù hộ cho dân làng làm ăn phát đạt. Mỗi làng Chăm thờ một vị thần riêng. Trong lễ cúng tế thần làng, chủ tế lễ không phải là chức sắc tôn giáo mà thường được dân làng tôn vinh hoặc người có uy tín và tinh thông phong tục tập quán. Ông thay mặt cho dân làng cúng lễ vật cho thần và cầu mong thần phù hộ cho dân làng. Nếu như lễ hội Katê nặng về phần lễ ở các đền tháp thì tại làng phần lễ đơn giản hơn phần hội. Đó là các trò như thi dệt vải (làng Mỹ Nghiệp), thi đội nước, đá bóng, văn nghệ...
Vào cuối buổi chiều thì cuộc vui kết thúc, hội Katê ở làng cũng vãn. Mọi người về nhà để tiến hành lễ Katê gia đình.
·         Lễ Katê ở gia đình
Kết thúc lễ Katê ở làng là lễ Katê ở các gia đình mới bắt đầu. Nghi lễ này phụ thuộc điều kiện kinh tế của từng gia đình, nếu có thì tổ chức nếu không thì thôi.
Chủ lễ cúng Katê là người trong gia đình hoặc là người lớn tuổi trong tộc họ. Vào ngày lễ, mọi thành viên trong gia đình đều có mặt đông đủ, cầu mong tổ tiên, thần linh phù hộ cho con cháu làm ăn phát đạt, gặp nhiều may mắn. Đây cũng là dịp ông bà, cha mẹ, giáo dục con cháu kính trọng tổ tiên. Cũng dịp này các gia đình đều chuẩn bị bánh trái mời người thân tới thăm viếng chúc tụng nhau. Cả làng đều ngập tràn niềm vui, thân thiện, tình đoàn kết xóm giềng. Hầu như tất cả đều quên đi những vất vả, lo âu của đời thường để tận hưởng những phút giây tràn đầy hạnh phúc.
Những vị thần của người Chăm: Bộ phận cộng đồng người Chăm ảnh hưởng Bà La Môn Giáo của Ấn Độ, họ xây dựng đền tháp để thờ cúng các vị thần. Trong đó các vị thần Brahmar, Vishnu và Shiva là 3 ngôi tối linh của một bản thể duy nhất – Đấng Tối Cao.